Giáo dục công dân số và kỹ năng sống cho học sinh là cần thiết để trang bị cho các em khả năng ứng phó với thách thức trong thời đại số và thế giới thực, giúp các em trở thành người có ích và xây dựng một xã hội văn minh, an toàn. Giáo dục công dân số giúp học sinh sử dụng công nghệ một cách an toàn, có trách nhiệm và hiệu quả, đồng thời phòng tránh rủi ro trực tuyến như bắt nạt mạng, thông tin giả. Kỹ năng sống giúp phát triển toàn diện nhân cách, tình cảm, và khả năng giải quyết các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày. Năm học 2025- 2026, Ban giám hiệu trường THCS Kiến Thiết đã chỉ đạo, định hướng giáo viên giảng dạy chủ động tích hợp các nội dung như giáo dục công dân số và giáo dục kĩ năng sống cho học sinh ở nhiều tiết học trong các bộ môn với nhiều hình thức đa dạng.
Đội ngũ giáo viên nhà trường đã chủ động trang bị cho học sinh các kỹ năng công dân số ở các nội dung cụ thể như:
1. Kiến thức số : Không chỉ là biết dùng máy tính, kiến thức số là khả năng đọc hiểu, đánh giá và sử dụng thông tin online một cách thông minh. Học sinh được hướng dẫn biết cách phân biệt đâu là thông tin đáng tin cậy, cách tìm kiếm an toàn và cách sử dụng các nền tảng học tập, ngân hàng, mạng xã hội… mà không bị lệ thuộc hay lạc hướng.
2. Phép lịch sự số : Việc học sinh hiểu cách giao tiếp lịch sự, không công kích hay xúc phạm người khác online là điều rất cần thiết. Một bình luận tiêu cực vô tình có thể ảnh hưởng đến bạn bè hoặc gây hậu quả lớn hơn nhiều so với tưởng tượng.
3. Sức khỏe số : Ngồi hàng giờ trước màn hình có thể ảnh hưởng tiêu cực đến thị lực, giấc ngủ, sự tập trung và sức khỏe tinh thần. Học sinh được hướng dẫn cách sử dụng thiết bị đúng cách và nghỉ ngơi hợp lý.
4. Bảo mật số : Từ việc tạo mật khẩu mạnh đến biết cách xử lý email lừa đảo học sinh được trang bị kỹ năng bảo vệ thông tin cá nhân. Điều này giúp giảm nguy cơ bị xâm phạm dữ liệu, lừa đảo hay mất quyền kiểm soát tài khoản. Lồng ghép trong các buổi học, đặc biệt ở bộ môn Tin học giáo viên đã giúp học sinh nhận diện tin sai lệch, giáo viên hướng dẫn học sinh kiểm tra nguồn tin, đối chiếu nhiều nguồn, sử dụng công cụ tra cứu và thảo luận về động cơ tạo tin giả cũng như hậu quả của việc lan truyền thông tin chưa được kiểm chứng. Các bài tập yêu cầu học sinh trình bày kết quả kiểm chứng một “tin nóng” trong ngày và giải thích phương pháp xác thực.
Nhờ được giáo dục kỹ năng số, học sinh Trường THCS Kiến Thiết đã biết cách cài đặt chế độ riêng tư trên mạng xã hội, hiểu được hậu quả của việc chia sẻ hình ảnh nhạy cảm, và có ý thức hơn trong việc kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ. Một số lớp giảm đáng kể các mâu thuẫn, hiểu nhầm do lan truyền thông tin chưa đúng. Phụ huynh cũng đánh giá cao chương trình khi được nhà trường hướng dẫn kỹ năng giám sát con trên môi trường số mà vẫn tôn trọng quyền riêng tư.
Trước sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, nhà trường xác định rủi ro mới sẽ liên tục xuất hiện, đòi hỏi giáo viên phải cập nhật thường xuyên. Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình trong quản lý, định hướng việc sử dụng Internet cho học sinh vẫn chưa đồng bộ, khi nhiều phụ huynh còn thiếu thời gian hoặc kỹ năng để đồng hành cùng con. Để khắc phục, Ban Giám hiệu dự kiến sẽ triển khai phối kết hợp với các tổ chức có chuyên môn sâu về công nghệ để triển khai các chuyên đề về công nghê số; đạo đức AI đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền cho phụ huynh qua nhóm enet Việt, Zalo lớp và các buổi họp chuyên đề…
Với sự phát triển của công nghệ thông tin, xu hướng học tập trực tuyến ngày càng gia tăng khi học sinh có thể làm bài tập trên thiết bị điện tử, trao đổi qua ứng dụng nhắn tin, và tiếp cận kho kiến thức khổng lồ chỉ qua một cú nhấp chuột. Do vậy, các thầy cô của trường THCS Kiến Thiết xác định giáo dục công dân số không còn là kỹ năng bổ sung, mà đã trở thành nền tảng quan trọng để các em trưởng thành an toàn, có trách nhiệm và tự tin trong môi trường số.
Bên cạnh đó, trường THCS Kiến Thiết cũng tập trung các hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho học sinh :
Tự bảo vệ và chăm sóc bản thân: Đây là một trong những kỹ năng sống quan trọng hàng đầu đối với học sinh ở độ tuổi THCS vì nó sẽ giúp các em tự lập và trưởng thành hơn. Với kỹ năng này, đòi hỏi học sinh phải có nhận thức đúng về bản thân và có thể tự thực hiện những công việc sinh hoạt hằng ngày như: vệ sinh cá nhân, lựa chọn trang phục phù hợp, sắp xếp đồ đạc gọn gàng, ngăn nắp. Ở một mức độ cao hơn, học sinh được dạy những phương pháp tự vệ khi gặp kẻ xấu, bị lạm dụng, bắt cóc,… để ứng phó với các tình huống khẩn cấp, nguy hiểm. Mỗi giờ học môn học GDCD; môn giáo dục thể chất hay nội dung HĐTN…, các em đều được trải nghiệm ở các tình huống cụ thể, sinh động, cụ thể háo kĩ năng trên.
Quản lý cảm xúc: Học sinh THCS thường có xu hướng nổi loạn, muốn thể hiện cá tính và có một cái tôi vô cùng lớn. Do đó, các bạn học sinh cần được dạy để hiểu rõ hơn về cảm xúc của chính mình và biết cách làm chủ, kiểm soát bản thân tránh khỏi những suy nghĩ và hành động tiêu cực. Từng thầy cô giáo chủ nhiệm ở mỗi lớp học đều đã trở thành những người đồng hành, yêu thương và chia sẻ cùng các em cách quản lý cảm xúc của mình.
Quản lý thời gian: Học sinh THCS cũng cần rèn luyện kỹ năng quản lý thời gian bắt đầu từ những thói quen nhỏ nhặt nhất như: luôn luôn đúng giờ, sắp xếp công việc theo thời gian biểu hợp lý. Điều này, sẽ giúp học sinh hoàn thành công việc đúng tiến độ và đạt hiệu quả cao hơn. Nhà trường phát huy việc duy trì nề nếp thực hiện các buổi sinh hoạt tập thể; sinh hoạt dưới cờ; học chuyên đề giáo dục thường xuyên để các em luôn ý thức, trách nhiệm với thời gian học tập, sinh hoạt của mình.
Giao tiếp, ứng xử: Kỹ năng này sẽ giúp các em học sinh THCS tự tin và có ý thức hơn trong cách ứng xử, giao tiếp, từ đó tạo dựng và duy trì được những mối quan hệ tốt đẹp với những người xung quanh. Kỹ năng giao tiếp ứng xử hiện được nhà trường rất chú trọng và thường xuyên cho lồng ghép vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa. Ngay từ cổng trường, khi vừa tới trường các em đã được dạy thói quen lời chào không chỉ là khẩu hiệu mà còn là Lễ phép để xây dựng môi trường văn hoá; học sinh thân thiện.
Việc Trường THCS Kiến Thiết chủ động lĩnh hội, khai thác, tiếp cận việc giáo dục kỹ năng công dân số và kĩ năng sống cho học sinh là một minh chứng cho việc đổi mới giáo dục, góp phần xây dựng nền tảng các kĩ năng nền tảng bền vững cho thế hệ trẻ.
Một số hình ảnh, hoạt động tuyên truyền giáo dục kĩ năng công dân số và kĩ năng sống cho học sinh tại nhà trường: